Draadloze ‘community’ netwerken verbinden mensen met elkaar in plaats van ze op te hangen aan de gecentraliseerde servers van Facebook, Yahoo, Google, Microsoft en Apple, die hun data verkopen aan marketeers en de NSA. Ze helpen ook bij het dichten van de digitale kloof, soms zijn ze levensnoodzakelijk zoals tijdens en na de orkaan Sandy. Ze zijn bottom up, ze zijn in het belang van de gemeenschap, en ze zijn al meer dan tien jaar bezig, maar je hoort er zelden over.
Community based draadloze netwerken al 10 jaar bezig
Community Netwerken zijn grootschalige, zelf-georganiseerde en gedecentraliseerde netwerken, gebouwd en geëxploiteerd door de burgers voor burgers (Braem en anderen, 2013). Honderden van deze draadloze community netwerken of bottom-up netwerken zijn reeds operationeel overal ter wereld. Ze zijn meestal via dak-antennes met elkaar verbonden, werken met het internet protocol (IP) en de meeste delen ook een gateway naar internet, maar er zijn ook uitzonderingen.
Zo heeft bijvoorbeeld Melbourne Wireless in Australië geen toegang tot internet. Soms liggen grote ISP’s dwars. Guifi.net daarentegen is aangesloten op nationale eXchange router CATNIX in Barcelona en verleent zo toegang tot internet zonder dat daar een commerciële provider aan te pas komt. Guifi.net heeft 34.290 nodes. De meeste verbindingen zijn draadloos, maar er zijn ook optische links (glasvezel). Het is een ‘mesh’, een fijnmazig netwerk.
In alle geval kunnen deze netwerken allemaal autonoom werken, los van internet. Ze hebben hun eigen routers en DNS-servers. Met andere woorden als Internet zou plat liggen om de een of andere reden, kunnen ze lokaal nog verder netwerken. Intern zijn deze draadloze netwerken, met snelheden van 14 Mbs per seconde tot 150 MBs per seconde, ook sneller dan de commerciële ISP’s.
Deze ‘community’ netwerken worden meestal gerund door non-profit organisaties met veel vrijwilligers. Het zijn in zekere zin netwerk coöperatieven in de reële betekenis van het woord, niet noodzakelijk met die juridische vorm; de inbreng en de leden is echter substantieel, zowel in het opzetten van het netwerk als in het beheer ervan. Naast netwerkdiensten en toegang tot internet bieden sommigen ook telefoondiensten (VOIP) aan, maar ook veel andere zaken.
Guifi.net bijvoorbeeld, heeft zijn eigen sociale website, verzorgt radio-uitzendingen, kan gebruikt worden voor video-bewaking op afstand, gedistribueerde backups en elk initiatief dat uit de gemeenschap opbloeit. Op AWMN (Athens Wireless Metropolitan Network) met meer dan 2500 nodes hebben ze blogs, discussie forums, zoekertjes pagina, zelfs een mini-Google… en soms lanceert er iemand een film die door de liefhebbers kan gestreamd worden. In een interview met Mother Jones drukte Joseph Bonicioli van AWMN het als volgt uit:
“Het is alsof het een gans ander web is. Het is ons netwerk, maar het is ook ons speelterrein. Als je jouw eigen netwerk draait, kan niemand het platleggen.”
De reden van ontstaan van deze netwerken is dikwijls economisch. In Kansas City zette de Free Network Foundation een draadloos community netwerk op in een buurt waar het gemiddelde jaar inkomen per gezin niet hoger was dan 10.000 dollar.
Grote commerciële providers zijn ook dikwijls niet geïnteresseerd om te investeren in landelijke streken die dun bevolkt zijn. Dan wordt dit ‘last mile’ probleem opgelost door de gemeenschap ter plaatse. Bart Braem, die onderzoek doet voor en naar wireless netwerken, beschrijft het als volgt :
“…het doel van de verschillende netwerken is heel divers. Sommigen zijn bedoeld als hobby project voor informatici, ingenieurs of radio amateurs. Andere netwerken zijn echt puur voor een community. Ook de organisatie structuren zijn heel divers, sommige netwerken hebben een structuur die lijkt op een VZW terwijl andere netwerken echt puur ad-hoc zijn. Soms is er een bestuur, soms helemaal niet.”
Zo heeft volgens hem AWMN een heel formele structuur en Funkfeuer in Oostenrijk veel minder formele structuur.
Het Red Hook Initiative WiFi & Tidepools in Brooklyn is een zuiver gemeenschapsproject, gelanceerd vanuit een plaatselijk ‘community center’. Het werd opgestart in de herfst van 2011. Tijdens en na de orkaan Sandy in de herfst van 2012 was het Red Hook community center een van de weinige gebouwen dat nog stroom had. Zo kon het netwerk op blijven.
Na de storm gebruikten tot 300 personen per dag het netwerk om in contact te komen met hun familie, te vernemen wat er in de rest van de stad gebeurde en bijstand te vragen. Terwijl er nog geen stroom was en de waterleidingen nog droog stonden slaagde het initiatief er in om het netwerk substantieel uit te breiden en zo de communicatie binnen de gemeenschap serieus te verbeteren. De noodzaak ervan was ineens heel duidelijk geworden (Open Technology Institute, 2013, p. 7-9). Hier zie je een video over het uitbreiden van het netwerk.
International Summit for Community Wireless Networks
Wie deze enthousiaste ‘community builders’ wil ontmoeten en wil leren van andere community netwerken moet van 2 ot 4 oktober in Berlijn zijn voor de de tiende International Summit for Community Wireless Networks, een community van communities.
Freifunk Berlin host de top dit jaar naar aanleiding van zijn tienjarig bestaan.
Dat de mensen van Red Hook Initiative zo snel konden reageren op Sandy is onder andere te danken aan Comotion. Comotion is een open-source communicatie-tool dat gebruik maakt van mobiele telefoons, computers en andere draadloze apparaten om gedecentraliseerde mesh-netwerken te creëren. Op de top van 2010 werd het startsein voor Comotion gegeven. Een van de begeesterende figuren aan de andere kant van de oceaan is Sascha Meinrath, oprichter van het Open Technology Institute (OTI), dat het Comotion project draagt. Meinrath testte de basis van Comotion, die hij ‘Internet in a suitcase’ noemt, ook uit in Occupy D.C.. Het werkt ook als internet afgesloten wordt.
Aan deze kant van de oceaan is er ondersteuning van CONFINE, ‘Community Networks Testbed for the Future Internet’. Ook al gelanceerd op de top van 2010 en officieel gestart in oktober 2011. CONFINE is een open test-omgeving voor nieuwe toepassingen en protocols voor draadloze netwerken. Er kan geëxperimenteerd worden met technieken om community netwerken te verbinden. Sedert 2011 testen de community-netwerk activisten uit Guifi.net, Funkfeuer en AWMN er experimentele technologieën voor draadloze community netwerken en andere bottom-up breedband initiatieven.
Funkfeuer heeft ook een link met het ‘Open Wireless Network of Slovenia’.
Andere community wireless netwerken in Europa vind bijvoorbeeld je in Italië, met Ninux, Wireless Leiden in Nederland en Wireless Antwerpen in België. Stefan Lambrechts en een groep radio amateurs pionierden, maar ondertussen zijn er wireless nodes verspreid over heel België. Als je wil weten of er een node van Wirelss België in je buurt is kan je de node database raadplegen. De toegang tot het netwerk is gratis.
Voor de rest van de wereld kan je een bruikbare maar niet altijd up to date lijst per regio vinden op Wikipedia – de wireless netwerk wereld is zeer dynamisch. Een onvolledige lijst van organisties vind je er ook. Een andere lijst van community netwerken vind je bij OPLAN.
Toen ik aan Bart Braem vroeg of hij community wireless netwerken zag als een alternatief voor het internet dat we nu aangeboden krijgen door ISPs als Belgacom en Telenet, antwoorde hij:
“Zeker. Dit is ook het doel van het CONFINE project, waar ik op dit moment aan mee doe voor het onderzoeksinstituut iMinds. CONFINE analyseert het gebruikt van community netwerken als oplossing voor het Future Internet, met andere woorden als vervanging voor Telenet en Belgacom. Bijvoorbeeld AWMN en Guifi doen dat echt heel goed.”
Kunnen we de NSA uit onze computer houden met community netwerken?
Op de vraag of we de de inbreuken op onze privacy van bijoorbeeld de NSA kunnen tegenhouden, was het antwoord genuanceerd:
“de vraag is hoe ver organisaties zoals de NSA willen gaan.
Je hebt natuurlijk eerst en vooral de diensten die gebruikers willen, als ze GMail of Hotmail gebruiken op het publieke internet, tja, dan verandert er niets. Als ze enkel in het netwerk blijven, dan moet je nadenken over hoe andere gebruikers in het netwerk informatie kunnen onderscheppen (en dat kan vaak zonder bijvoorbeeld een VPN), en natuurlijk of de NSA een node kan toevoegen in het netwerk.
Dit soort analyses is niet eenvoudig te maken, maar je kan wel stellen dat het beter werkt tegen privacy inbreuken maar zeker niet het ultieme redmiddel is. Vaak moet een combinatie van technieken (VPN, encryptie, authenticatie) gebruikt worden.”
Het volstaat dus niet om community netwerken te bouwen, we moeten ook onze gewoontes veranderen. Zolang we ons blijven connecteren aan de gecentraliseerde servers van Google, Facebook, Yahoo, Microsoft, Apple, die zelfs betaald worden door de NSA om in onze spullen te mogen neuzen, gooien we onze privacy zelf te grabbel. Die gigantische mailservers van Microsoft, Yahoo en Google zijn nochtans alles behalve efficient. Onze elektronische post maakt nodeloze omwegen, gaat soms de halve wereld rond, om twee straten verder toe te komen.
Er zijn in alle geval veel mogelijkheden voor draadloze ‘community’ netwerken. Zo zou een wijk televisie project zoals U in de wijk perfect kunnen uitzenden via zo’n netwerk. Je kan de toekomst niet voorspellen, maar je kan er wel zelf aan bouwen.
Geraadpleegde bronnen
Braem, Bart, Chris Blondia, Christoph Barz, Henning Rogge, Felix Freitag, Leandro Navarro, Joseph Bonicioli, Stavros Papathanasiou, Pau Escrich, Roger Baig Viñas, Aaron L. Kaplan, Axel Neumann, Ivan Vilata i Balaguer, Blaine Tatum, Malcolm Matson, 2013, ‘A case for research with and on community networks’, SIGCOMM Computer Communication Review, July 2013
Open Technology Institute, 2013, ‘Case Study: Red Hook Initiative WiFi & Tidepools’, New America Foundation Feb. 2013
Navarro, Leandro, 2012, ‘Community Networks in Europe: Guifi.net, AWMN, FunkFeuer‘, Distributed Systems group
Thompson, Clive, 2013, ‘How to Keep the NSA Out of Your Computer: Sick of government spying, corporate monitoring, and overpriced ISPs? There’s a cure for that’, Mother Jones
tactical use of internet for communities 